την νύχτα θα περάσω.
Είμαι ο νέος ο πιο δοξαστός.
Του Βάλα είμ’ εγώ η αδυναμία, ο λατρευτός.
Αύριο, να δεις, θα πουν πως ο αγών δεν έγινε σωστός.
(Μα αν ήμουν ακαλαίσθητος, κι αν μυστικά το είχα προστάξει
θάβγαζαν πρώτο, οι κόλακες, και το κουτσό μου αμάξι).
Οι αμέσως προηγούμενες αναρτήσεις:
μαντήλα και αριστερή τύφλωση
Bourgini
Δύο λόγια περί αισθητικής
Διάβασα αυτές τις μέρες, όλως τυχαίως, ένα κείμενο του Ερατοσθένη Καψωμένου για την αισθητική διάσταση της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και για τη γύμνια, όπως την αντιλαμβάνεται ο Παλαμάς.
Δεν είναι, δηλαδή, μόνο ο Schiller ή ο Einstein που έχουν συσχετίσει την αισθητική ή το κάλλος και την ομορφιά με την σωφροσύνη και την ορθή σκέψη.
Η ελληνική κουλτούρα και παράδοση, όπως και η ελληνική λογοτεχνία και ποίηση είναι γεμάτη από τέτοιου είδους συσχετισμούς. Μάλιστα, όχι μόνο συσχετίζεται η αισθητική με την ορθή σκέψη και την σωφροσύνη, αλλά και με την ηθική και με το δίκιο.
Οι ταυτότητες κάλλος = αγαθό, ομορφιά = καλοσύνη, ηθικές αξίες = αισθητικές αξίες είναι πανανθρώπινες και τις συναντά κανείς σε κάθε ανθρώπινη έκφραση και έκφανση: Στα παραμύθια, στη λογοτεχνία, στη ποίηση, στην καθημερινή ζωή ακόμα και στα θρησκευτικά κείμενα.
Είναι μεγάλο λάθος να παραμερίζει κανείς την αισθητική για λόγους – δήθεν – ουσίας.
Επειδή η ουσία είναι στενά συνυφασμένη με την αισθητική. Η ουσία των πραγμάτων και η ουσία της ορθής σκέψης είναι η ουσία του καλού γούστου. Η έκφραση «μ αρέσει» ή «δεν μ αρέσει», εμπερικλείει πολλές άλλες διαστάσεις, απ αυτές που φαίνονται με την πρώτη ματιά και σίγουρα θα αφήνει έναν προσεκτικό παρατηρητή έκπληκτο, αν προσπαθεί, κάθε φορά, να περνάει από κόσκινο το υπό κρίση αντικείμενο της "αρεσκείας" του.
Πολλές φορές έχω αναρωτηθεί, τι είναι αυτό που ξεχωρίζει ένα έργο τέχνης από όλα τα όμοιά του και το εκτοξεύει ψηλά στην σφαίρα του άφθαρτου; Είναι η μορφή ή το περιεχόμενο; Και σιγά – σιγά άρχισα να αντιλαμβάνομαι ότι δεν υπάρχει διαχωρισμός. Όταν η μορφή έχει ομορφιά τότε έχει και το περιεχόμενο και αντίστροφα.
Ο Όμηρος, μιλάει για την ομορφιά της Ελένης, η οποία αγιάζει ακόμα και τον πόλεμο. Η ομορφιά εδώ ταυτίζεται με το δίκιο!
Ποιος δεν γνωρίζει τον στοίχο του Σολωμού: όμορφος κόσμος παιδικός αγγελικά πλασμένος.
Οι άγγελοι, είναι πρέσβεις καλών μηνυμάτων, επειδή είναι όμορφοι.
«Παντού νιος κόσμος ομορφιάς , χαράς και καλοσύνης, (Ο Πορφύρας, ΑΕ 508 Α3 – Σολωμός)
Στον Καβάφη, η διαφθορά ταυτίζεται με την ακαλαισθησία! Θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει ακαλαίσθητους όλους τους σημερινούς αθλητές, που με αναβολικά και χημεία παραβγαίνουν σε αγώνες και όχι με αληθινή ανδρεία και δύναμη.
Μα αν ήμουν ακαλαίσθητος κι αν μυστικά είχα προστάξει
Θα βγαζαν πρώτο οι κόλακες και το κουτσό μου αμάξι.
Ο Ελύτης διακηρύσσει σε χίλιους τόνους ότι το θείο, το αγαθό και το κάλλος αποτελούν μια ενδοκοσμική ταυτότητα.
Ωραίε μου αρχάγγελε, γειά σου με τις ηδονές.
Καλά φρούτα στο τραπέζι.
Στον Σικελιανό και τη λαϊκή ποίηση θα βρούμε ταύτιση του θείου με την ομορφιά, επομένως και με την απόλυτη καλοσύνη:
Ω μυστική μεγάλη Πρωτοεικόνα,
Ως πότε θα σε βλέπω σταυρωμένη
Στο σταυρό της ιερής Θηλύτητάς Σου,
Στο μεγάλο σταυρό της ομορφιάς σου.
Άγγελος είσαι μάτια μου κι αγγελικά χορεύεις,
αγγελικά πατείς τη γη κι μένα με παιδεύεις (Μ. Λιουδάκη, Λαογραφικά Κρήτης)
Οντεν περάσω και σε δω στο παραθύρι επάνω,
Θαρρώ πως είσαι Παναγιά και το σταυρό μου κάνω
Υπάρχουν πολλοί θεοί μα ΄ναι θεοί του κόσμου,
Όμως για μένα είσαι συ μοναδικός θεός μου.
Ο Παλαμάς, συλλαμβάνει τη γύμνια ως φυσική, αισθητική και ηθική κατηγορία.
Γύμνια είναι η αλήθεια
Και γύμνια κι η ομορφιά! (ο Σάτυρος)΄
Και παρακάτω ο ίδιος:
Ρουμπίνια εδώ, μαλάματα,
Μαργαριτάρια, ασήμια,
Μοιράζει η θεία σου γύμνια
Τρισεύγενη Αττική
Υπάρχει μια έκφραση στη Κρήτη « Θεός ξεβράκωτος» που δηλώνει θαυμασμό και επιδοκιμασία σε υπερθετικό βαθμό. Την σημασία αυτής της έκφρασης ο Καψωμένος την αποδίδει στην ελληνική μνήμη για την ομορφιά των αγαλμάτων, γιατί εκεί οι θεοί ήταν πάντα ξεβράκωτοι!
Θεός ξεβράκωτος = πανέμορφος!
Και βέβαια να μην ξεχάσουμε και την καθημερινή αναφορά, στη λέξη «όμορφα» που σημαίνει σωστά, καλά, κόσμια και «όμορφος άνθρωπος» που σημαίνει σωστός και δίκαιος!
Ρεζουμέ: τρέχτε όλοι στα «ινστιτούτα καλλονής» και κόφτε το φαγητό για να γίνετε θεοί ξεβράκωτοι.
Τώρα που το λέω, αρχίζω επιτέλους και καταλαβαίνω την πολιτική της σημερινής Κυβέρνησης: Με την οικονομική δυσπραγία και με την αλαλούμ πολιτική θα γίνουμε όλοι «θεοί ξεβράκωτοι» και η Αττική θα πλησιάσει το πρότυπο του Παλαμά : «Γυμνή τρισεύγενη Αττική»
Τι άλλο θέλουμε;;; ο Κ.Καραμανλής είναι ποιητής, χωρίς να το ξέρει!!
*****************************