(30) 29 Μαϊου 1453

Η πόλη έπεσε. Αυτή η κραυγή θ αντηχεί όσο υπάρχει ο κόσμος. Αν έπειτα από αιώνες ξαναγεννηθώ, αυτές οι λέξεις θα γεμίζουν τα μάτια μου τρόμο και οι τρίχες των μαλλιών μου θα σηκώνονται. (1)

Περίπου στις μιάμιση το πρωΐ ό σουλτάνος έκρινε ότι όλα ήταν έτοιμα και έδωσε την διαταγή της επίθεσης.

«Ο ξαφνικός θόρυβος ήταν τρομακτικός. Σε όλη την έκταση της γραμμής των τειχών οι Τούρκοι όρμησαν στην επίθεση, βγάζοντας τις πολεμικές κραυγές τους, ενώ τους παρότρυναν τύμπανα, σάλπιγγες και φλογέρες. Τα χριστιανικά στρατεύματα περίμεναν σιωπηλά, όταν όμως οι φρουροί στους πύργους έδωσαν το σύνθημα του συναγερμού, οι εκκλησίες κοντά στα τείχη άρχισαν να κτυπούν τις καμπάνες τους, και η μία εκκλησία μετά την άλλη στην πόλη μετέδιδε τον ήχο του συναγερμού, μέχρις ότου σήμαινε κάθε καμπαναριό. Τρία μίλια πιο μακριά, στην εκκλησία της Αγίας Σοφίας, οι πιστοί ήξεραν ότι η μάχη είχε αρχίσει. Κάθε άνδρας σε μάχιμη ηλικία επέστρεψε στη θέση του, και οι γυναίκες, μεταξύ τους και μοναχές, έσπευσαν στα τείχη για να βοηθήσουν στη μεταφορά λίθων και δοκαριών για την ενίσχυση των αμυντικών έργων, καθώς και κουβάδων με νερό για να φρεσκαριστούν οι υπερασπιστές.

Πρώτους έστειλε στη μάχη τους άτακτούς του, τους βαζιβουζούκους. Υπήρχαν πολλές χιλιάδες από αυτούς, τυχοδιώκτες από κάθε χώρα και φυλή, πολλοί Τούρκοι, αλλά πολύ περισσότεροι από χριστιανικές χώρες, Σλάβοι, Ούγγροι, Γερμανοί, Ιταλοί, ακόμη και Έλληνες, όλοι τους έτοιμοι να πολεμήσουν εναντίον των ομοθρήσκων τους Χριστιανών έναντι της αμοιβής που τους έδινε ο σουλτάνος και των λαφύρων που τους υποσχόταν.

Ο Τζουστινιάνι και όλοι οι Έλληνες και οι Ιταλοί ήταν εξοπλισμένοι με όλα τα μουσκέτα και τις βομβάρδες που μπορούσαν να βρεθούν στην πόλη. Ο ίδιος ο αυτοκράτορας έσπευσε να τους ενθαρρύνει. Μετά από περίπου δύο ώρες αγώνα ο Μωάμεθ διέταξε τους βαζιβουζούκους να αποσυρθούν.

Η δεύτερη επίθεση έγινε από τους Ανατολίτες και αποκρούστηκε και αυτή γενναία. Οι Χριστιανοί τους περικύκλωσαν, σφαγιάζοντας το μεγαλύτερο μέρος και απωθώντας τους υπόλοιπους πίσω στην τάφρο. Η ανάσχεση προκάλεσε σύγχυση στους Ανατολίτες. Η επίθεση ανακλήθηκε, και αποσύρθηκαν στις γραμμές τους

Κατά μήκος της Προποντίδας ο Χαμζά μπέης δυσκολευόταν να φέρει τα πλοία του κοντά στην ακτή. Τα λίγα αποβατικά αγήματα που κατόρθωσε να στείλει αποκρούστηκαν εύκολα από τους μοναχούς στους οποίους είχαν αναθέσει την άμυνα, ή από τον πρίγκιπα Ορχάν και τους οπαδούς του.

Τώρα είχε έλθει η ώρα να μπουν και οι επιλεγμένοι του σουλτάνου, οι γενίτσαροι, στη μάχη. Οι Χριστιανοί ήταν εξουθενωμένοι. Είχαν πολεμήσει για περισσότερες από τέσσερις ώρες με μόνο μερικές στιγμές ανάπαυσης, αλλά πολεμούσαν με απελπισία, γνωρίζοντας ότι εάν έκαναν πίσω, αυτό θα ήταν το τέλος. Πίσω τους στην πόλη οι καμπάνες των εκκλησιών σήμαιναν και πάλι, και στον ουρανό υψώθηκε ένα μεγάλο μουρμούρισμα προσευχών.

Τώρα ο αγώνας στο φράχτη γινόταν σώμα με σώμα. Επί περίπου μία ώρα οι γενίτσαροι δεν μπορούσαν να ανοίξουν δρόμο. Οι Χριστιανοί άρχισαν να πιστεύουν ότι η επίθεση εξασθενούσε κάπως. Αλλά η μοίρα ήταν εναντίον τους. Στη γωνία του τείχους των Βλαχερνών, υπήρχε, μισοκρυμμένη σε έναν πύργο, μια μικρή πύλη εξόδου γνωστή ως Κερκόπορτα.» (2)

Για τον Πήαρς, ωστόσο η ανοιχτή Κερκόπορτα δεν ήταν το καθοριστικό γεγονός της Άλωσης.

«Ενώ η επίθεση εκ μέρους των γενίτσαρων είχε αποκρουστεί και η ορμή είχε αρχίσει να εξασθενεί, εκείνη τη στιγμή συνέβη ένα από εκείνα τα μοιραία ατυχήματα τα οποία μερικές φορές αποφασίζουν τα πεπρωμένα των λαών. Ο Ιωάννης Ιουστινιάνης τραυματίστηκε σοβαρά και εγκατέλειψε τη θέση του, παρά την παράκληση του αυτοκράτορα να παραμείνει και να μην προσπαθήσει να εισέλθει στην πόλη. Η αποχώρηση έδωσε την εντύπωση ότι η άμυνα έσπασε.

Ο Μπάρμπαρο γράφει ότι όταν ο Ιουστινιάνι αποχώρησε ακούστηκε η κραυγή «οι Τούρκοι μπήκαν μέσα» , ακούστηκε από εκείνον και «φευδόταν γιατι δεν είχαν μπεί ακόμα» Ο Λεονάρντο που ήταν και αυτός Γενοβέζος είναι ελάχιστα λιγότερος αυστηρός απεναντί του και αφορά τον τρόπο με τον οποίο εγκατέλειψε την μάχη. Ο τελευταίος δηλώνει ότι έπρεπε να παραμείνει ή να υποδείξει αντικαταστάτη του. Το ηθικό των στρατιωτών του κατέρρευσε με την αποχώρησή του.» (3)

«Αλλά η διήγησις αυτή του Βαρβάρου είναι μυσερόν ψεύδος. Το δ αληθές είναι ότι τον ανδρείον εκείνον απεκόμισαν οι περί αυτόν εις το πλοίον χωρίς να δυνηθεί μηδέ λέξιν να προφέρη. Οτε δε το πλοίον αυτού κατέπλευσεν εις Χίον, ήτο πιθανώς ήδη νεκρός» (4)

«Ενόσω ο Κωνσταντίνος παρακαλούσε τον Τζουστινιάνι πληροφορήθηκε την είσοδο των Τούρκων μέσα από την Κερκόπορτα. Έσπευσε αμέσως εκεί, αλλά έφθασε πολύ αργά. Τότε έστρεψε το άλογό του και κάλπασε πίσω στην κοιλάδα του Λύκου και στα ανοίγματα στον φράχτη. Πέταξε από πάνω του τα αυτοκρατορικά του εμβλήματα και με το δον Φρανσίσκο και τον Ιωάννη Δαλμάτη στο πλευρό του ακολούθησε τον Θεόφιλο. Δεν τον ξαναείδαν πια» (3)

Ο Μεχμέτ ο Β μπήκε στην πόλη με την Ανατολή του ηλίου.

Η τριήμερη λεηλασία μόλις είχε αρχίσει.

«Σ αυτή τη πόλη την μεθυσμένη από το αίμα και την λεηλασία, η ανθρώπινη ζωή είχε γίνει τόσο φτηνή και τόσο ασήμαντη όσο δεν μπορούσα ποτέ να φανταστώ. Οι Τούρκοι άρχισαν να σκοτώνονται μεταξύ τους, φιλονικώντας για την λεία τους και αρπάζοντας ο ένας από τον άλλο τις γυναίκες που τους είχαν ανάψει τον πόθο. Οι αμόρφωτοι δερβίσηδες μέσα στη θρησκευτική τους μανίας ακρωτηρίαζαν με μανία τους Έλληνες που είχαν αιχμαλωτίσει κάποιοι άλλοι, επειδή αρνιόνταν να αναγνωρίσουν τον Προφήτη.

Μια καινούργια μέρα ξημερώνει πάλι. Ο ήλιος του Θεού δεν θα πάψει να ανατέλλει. Ο ουρανός λάμπει γαλάζιος. Ζεστές και σπλαχνικές οι αχτίδες του ήλιου χαϊδεύουν και τους κακούς και τους καλούς.

Χαίρομαι που η αγαπημένη μου πέθανε και δεν χρειάστηκε να ζήσει αυτή τη μέρα.» (1)

(1) Μίκα Βαλτάρι Ιωάννης Άγγελος
(2) ) Στήβεν Ράνσιμαν Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης
(3) ) Εντουϊν Πήαρς, η Καταστροφή της Ελληνικής Αυτοκρατορίας
(4) Gustave Schlumberger, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος και η Άλωσις της Κωνσταντινουπόλεως υπό των Τούρκων